Polska od dłuższego czasu próbuje uruchomić system kaucyjny na opakowania po napojach. Przepisy wdrażające taki system mają wejść w życie w połowie 2022 r. Jednak nawet jeśli uda się dotrzymać tego terminu, to na start takiego systemu trzeba będzie jeszcze poczekać, według prognoz Ministerstwo Klimatu i Środowiska, nawet dwa lata.

31 stycznia br. do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy dotyczący systemu kaucyjnego w Polsce. Jak komentują to zdarzenie eksperci związani z branżą, największą zaletą tego projektu jest to, że jest.

Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie systemu kaucyjnego na opakowania z tworzyw sztucznych po napojach, o pojemności do 3 litrów. Określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, wspomagającego selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań. W projekcie zaproponowano objęcie systemem kaucyjnym także szklanych opakowań wielokrotnego użytku na napoje o pojemności do 1,5 litra. Takie systemy już wprawdzie funkcjonują, utworzone głównie przez browary, nie są jednak uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Ustawa wymusi dostosowanie ich do warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przygotowanymi przepisami.

Obecny projekt ustawy nie przewiduje pobierania kaucji za szklane opakowania jednorazowego użytku oraz za metalowe puszki wykorzystywane do pakowania napojów, czego domaga się wiele organizacji pozarządowych związanych z ochroną środowiska. Ministerstwo twierdzi, że analizuje możliwość takiego rozszerzenia systemu kaucyjnego. Jednak mimo, że takie rozszerzenie wydaje się zasadne, nie jest przesądzone, ponieważ branża opakowaniowa nie jest jednomyślna w sprawie poszerzenia systemu o takie opakowania.

Jednorazowe butelki szklane są zbierane w ramach systemów gminnych, dlatego na razie nie zostały objęte systemem kaucyjnym, natomiast objęcie kaucją puszek metalowych może negatywnie odbić się na punktach skupujących złom, gdzie i tak dziś już trafia ok. 80% puszek wprowadzanych na rynek.

Wdrożenie systemu kaucyjnego ma nieść korzyści dla konsumenta, z których dwie będą kluczowe – świadomościowa i ekonomiczna. Projekt ustawy kaucyjnej wpisuje się w gospodarkę obiegu zamkniętego i pokazuje, że można jednocześnie chronić środowisko i mieć z tego korzyści ekonomiczne. Istotny jest też przekaz, że ograniczamy zarówno ilość odpadów, zagrożenie związane z zanieczyszczeniem środowiska, jak i nadmierną eksploatację zasobów naturalnych.

Proponowany w projekcie ustawy system kaucyjny zakłada, że przy sprzedaży napojów w opakowaniach pobierana będzie opłata. Będzie ona oddawana w momencie zwrotu opakowań, bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Puste opakowanie będzie można zwrócić w przygotowanych do tego punktach np. sklepach, które będą uczestniczyć w systemie kaucyjnym. W przypadku jednostek handlowych o powierzchni powyżej 100 m kw. udział w systemie będzie obowiązkowy, w sklepach o mniejszej powierzchni udział w systemie będzie dobrowolny. Małe sklepy będą zobowiązane pobrać kaucję, jednak ze względu na swoją powierzchnię nie będą mieć obowiązku odbierania pustych opakowań od konsumentów.