Opakowania są nieodłącznym elementem współczesnej gospodarki, pełniąc kluczową funkcję w ochronie i transporcie towarów. Jednak ich masowe zużycie prowadzi do poważnych wyzwań związanych z gospodarką odpadami. Najnowszy raport Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, dotyczący rynku recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce w 2022 roku, rzuca światło na skalę problemu i stanowi ważny głos w dyskusji na temat zrównoważonego zarządzania tymi odpadami.

W 2022 roku do obrotu w Polsce wprowadzono około 6,74 mln ton opakowań, które nie tylko pełnią funkcje ochronne, ale także wspomagają logistykę i sprzedaż produktów. Niestety, ich masowa produkcja generuje ogromne ilości odpadów, które negatywnie wpływają na środowisko. Odpady opakowaniowe zanieczyszczają powietrze, gleby oraz środowisko wodne, co sprawia, że efektywny recykling i gospodarka nimi stają się kluczowe w walce z nadmiernym zużyciem surowców naturalnych.

Ponad połowa odpadów komunalnych pochodzących z opakowań w Polsce w 2022 roku to odpady po opakowaniach żywności. To szczególnie problematyczne, ponieważ takie opakowania mają zróżnicowaną strukturę materiałową, co utrudnia ich recykling i zwiększa koszty procesu. Wraz z rosnącą konsumpcją i zwiększoną produkcją żywności, problem ten staje się jeszcze bardziej palący.

Największy udział w rynku miały opakowania z papieru i tektury, z raportu wynika, że 34%. Opakowania te także w największym procencie są poddawane recyklingowi, nie stanowią również zagrożenia dla środowiska, ale i tu sytuację można poprawić. Nie uda się jednak tego zrobić bez udziału konsumentów, bo w tym procesie oni są najsłabszym ogniwem. Kluczowe w recyklingu opakowań kartonowych jest właściwe segregacja. Jeśli trafią do odpowiedniego pojemnika na odpady, zostaną przetworzone, a surowce użyte do ich produkcji zostaną odzyskane i będzie można je wykorzystać ponownie.

Jak wynika z raportu, w 2022 roku efektywnemu recyklingowi poddano 53% opakowań wprowadzonych do obrotu w Polsce. Chociaż to wynik, który wskazuje na pewien postęp, jest to jednocześnie sygnał, że wciąż wiele pracy przed nami. Poziom recyklingu, choć rosnący, nie spełnia w pełni oczekiwań związanych z unijnymi celami dotyczącymi gospodarki o obiegu zamkniętym. Wymogi Unii Europejskiej w zakresie recyklingu stawiają ambitne cele, które mają na celu ograniczenie strat surowców oraz zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowiska.

W Polsce wciąż brakuje odpowiednich mechanizmów oraz narzędzi, które mogłyby w większym stopniu promować recykling i ponowne wykorzystanie surowców. Wyzwania związane z brakiem odpowiedniej infrastruktury do segregacji odpadów oraz niskim poziomem świadomości społecznej dodatkowo utrudniają osiągnięcie wyższych wskaźników recyklingu.

Jednym z kluczowych elementów skutecznego zarządzania odpadami opakowaniowymi jest zaangażowanie konsumentów oraz producentów. Konsumenci mają ogromny wpływ na to, jak odpady są segregowane i w jaki sposób mogą być ponownie wykorzystywane. Raport Instytutu Ochrony Środowiska podkreśla, że kluczową rolę odgrywa edukacja oraz świadomość społeczna. Odpowiednie informowanie konsumentów na temat tego, jak prawidłowo segregować odpady, jest niezbędne, aby zwiększyć poziom recyklingu i zmniejszyć negatywny wpływ odpadów na środowisko.

Z drugiej strony, producenci opakowań również muszą przejąć część odpowiedzialności za swoje produkty. Zasada „zanieczyszczający płaci” zakłada, że producenci powinni ponosić koszty zagospodarowania odpadów, które powstają w związku z wprowadzaniem przez nich towarów do obrotu. W praktyce oznacza to, że firmy muszą dążyć do minimalizowania ilości opakowań wprowadzanych na rynek, a także promować bardziej ekologiczne rozwiązania, takie jak opakowania nadające się do recyklingu lub wielokrotnego użytku.

Jednym z głównych wyzwań, przed którymi stoi Polska, jest zbudowanie efektywnego systemu gospodarki o obiegu zamkniętym, w którym odpady opakowaniowe staną się surowcem wtórnym. Obecnie, mimo pewnych postępów, poziom recyklingu jest wciąż niewystarczający, aby zrealizować cele unijne oraz w pełni zminimalizować negatywne skutki związane z odpadami.

Kolejnym problemem jest brak efektywnego systemu monitorowania ilości wprowadzanych na rynek opakowań oraz tego, w jakim stopniu podlegają one recyklingowi. Aby skutecznie przeciwdziałać problemowi, potrzebne są rzetelne dane, które pozwolą na bieżąco oceniać postępy w gospodarce odpadami oraz identyfikować obszary wymagające poprawy. Wprowadzenie bardziej restrykcyjnych przepisów oraz zwiększenie kontroli nad realizacją obowiązków recyklingowych przez producentów mogłoby przyspieszyć rozwój rynku recyklingu w Polsce.

Raport Instytutu Ochrony Środowiska stanowi ważny krok w kierunku zrozumienia wyzwań, przed którymi stoi Polska w zakresie recyklingu opakowań. Wskazuje on na konieczność dalszych działań, zarówno ze strony konsumentów, producentów, jak i administracji państwowej, aby osiągnąć zrównoważony rozwój i zminimalizować negatywny wpływ opakowań na środowisko.

W przyszłości kluczowe będzie wprowadzenie skutecznych mechanizmów wspierających recykling, takich jak system kaucyjny na opakowania czy większa odpowiedzialność producentów za odpady. Ponadto, rozwój technologii recyklingowych oraz poprawa infrastruktury do segregacji odpadów mogą znacząco przyczynić się do zwiększenia efektywności gospodarki odpadami.

Pełny raport jest do pobrania pod adresem https://ios.edu.pl/wp-content/uploads/2024/10/rynek-recyklingu-odpadow-opakowaniowych-w-polsce-w-2022-roku-04c-forum-04-1.pdf

Źródło: ios.edu.pl